Shqipëri/Francë
Shqipëri/Francë
Franca dhe Shqipëria, një histori lirie dhe pavarësie
Historia e Francës me Shqipërinë është shpesh pak e njohur në të dy vendet. Megjithatë, ajo është domethënëse dhe e rrënjosur rreth vlerave të lirisë dhe pavarësisë, vlera të forta që i bashkojnë këto dy vende.
Shqipëria, një kryqëzim historik i kulturave
Shqipëria ka qenë gjithmonë një kryqëzim kulturash për shkak të pozicionit të saj strategjik në detin Adriatik. Gjatë Perandorisë Osmane, vendi ishte një pikë takimi për ndikime të ndryshme kulturore dhe tregtare, veçanërisht me fuqitë evropiane, përfshirë Francën.
VlorA, një rol qendror për sa i përket lirisë dhe pavarësisë
Në fillim të shekullit të 20-të, Vlora luajti një rol qendror në lëvizjen për pavarësinë e Shqipërisë. Në vitin 1912, Deklarata e Pavarësisë u nënshkrua në Vlorë, një ngjarje e mbështetur nga kombe të ndryshme evropiane, përfshirë Francën. Kjo mbështetje forcoi lidhjet diplomatike dhe kulturore midis dy vendeve, duke çuar në themelimin e liceve franceze në Shqipëri.
Licet franceze në Shqipëri, një angazhim historik
Në vitin 1917, gjatë Luftës së Parë Botërore, autoritetet franceze ngritën Liceun Francez të Korçës, një qendër prestigjioze për shpërndarjen e kulturës franceze në Shqipëri. Ai ka formuar shumë nxënës, përfshirë disa personalitete emblematike të historisë shqiptare dhe ka forcuar lidhjet kulturore midis dy vendeve.
Pas Luftës së Dytë Botërore, sistemi arsimor shqiptar ka përjetuar transformime të mëdha. Liceu Francez i Korçës mbylli dyert e tij në vitin 1939, por trashëgimia e tij ka vazhduar përmes frankofonisë që është prezente në vend.
Në vitet 1990, me hapjen e vendit ndaj botës së jashtme, Franca rihapi ambasadën e saj në Tiranë dhe nisi programe bashkëpunimi arsimor. Në vitin 1991, u krijua Shoqata e Shqiptarëve Frankofonë, që dëshmonte interesin në rritje për gjuhën dhe kulturën franceze.
Sot, mësimi i gjuhës franceze është thellësisht i rrënjosur në Shqipëri. Shkolla Franceze Ndërkombëtare e Tiranës (EFIT), e themeluar në vitin 2011, ofron mësim dygjuhësh frëngjisht-anglisht nga kopshti deri në shkollën e mesme. Për më tepër, pesë lice të ndodhura në Durrës, Elbasan, Korçë, Shkodër dhe Tiranë ofrojnë seksione dygjuhëshe, duke forcuar kështu praninë e gjuhës franceze në sistemin arsimor shqiptar.
Këto institucione ilustrojnë vazhdimësinë dhe pasurimin e marrëdhënieve arsimore midis Francës dhe Shqipërisë, trashëguar nga një histori e një vullnet i përbashkët për të promovuar frankofoninë.
Historia e Shqipërisë me Francën që nga fillimi i shekullit të 20-të
Gjatë Luftës së Parë Botërore, Shqipëria u pushtua nga fuqitë e ndryshme. Pas dështimit të Dardaneleve në vitin 1915, ushtria franceze u vendos në Selanik të Greqisë. Ushtarët francezë më pas pushtuan Vlorën nga nëntori i vitit 1916 deri në maj 1920, duke krijuar një bazë strategjike për aleatët në Ballkan. Pas luftës, Franca mbështeti pavarësinë e Shqipërisë, të shpallur në Vlorë në vitin 1912 dhe mori pjesë në njohjen ndërkombëtare të këtij shteti të sapoformuar.
Një francez, në origjinën e ruajtjes së trashëgimisë antike të Shqipërisë
Në vitet 1920, arkeologu francez Léon Rey kreu gërmime në Apolloni, afër Vlorës, duke kontribuar në zbulimin dhe ruajtjen e trashëgimisë antike shqiptare. Ai gjithashtu themeloi Muzeun e Vlorës në vitin 1937, megjithatë ky i fundit u shkatërrua gjatë pushtimit italian të Shqipërisë në vitin 1939.
Këmbime kulturore të rregullta midis Francës dhe Shqipërisë
Lidhjet midis Vlorës dhe Francës shfaqen përmes këmbimeve kulturore dhe turistike. Iniciativa si Europ’Raid, një turne evropian solidarizimi, ka bërë që të rinjtë francezë të promovojnë Vlorën si një destinacion turistik evropian. Për më tepër, anije kryesore turistike, si “La Belle De L’Adriatique”, kanë ndaluar rregullisht në portin e Vlorës, duke forcuar këmbimet midis dy vendeve.
Kompani franceze kontribuojnë në zhvillimin e qëndrueshëm të Shqipërisë
Ekziston një komunitet francez në Shqipëri me kompani franceze të rëndësishme të instaluara në vend.
Përmes kompanive franceze më aktive në Shqipëri, mund të përmendim:
Voltalia: prodhues energjie të rinovueshme (diellore, e erës, hidroeletrike, e biomasës).
TotalEnergies: e pranishme në sektorin e energjisë.
CMA CGM: lider botëror në transportin detar dhe logjistikë.
Saint-Gobain: e specializuar në materiale ndërtimi.
IPSOS: kompani studimesh të tregut.
AGS: ofrues shërbimesh të zhvendosjes dhe magazinimit.
Société Générale: e pranishme në sektorin bankar.
Schneider Electric: e specializuar në menaxhimin e energjisë dhe automatizimit.
Sanofi: aktor kryesor në fushën e farmaceutikës.
Mazars: firmë ndërkombëtare auditi dhe konsulence.
KLP Industries: kompani industriale.
Turizmi francez në Shqipëri
Këto vitet e fundit, Shqipëria është bërë një destinacion i preferuar për turistët francezë, të tërhequr nga plazhet e mrekullueshme, peisazhet malore spektakolare dhe pasuria e trashëgimisë së saj kulturore. Qytetet si Berati dhe Gjirokastra, të klasifikuara në trashëgiminë botërore të UNESCO-s, tërheqin shumë vizitorë në kërkim të autentikes. Rivierë shqiptare, me ujërat e saj të esmeralda dhe plazhet e paprekura, është veçanërisht e preferuar për pushime bregdetare me çmime të arsyeshme. Agjencitë turistike franceze kanë kontribuar në këtë popullaritet duke ofruar paketat turistike të plota me çmime konkurruese, duke e bërë Shqipërinë të aksesueshme për një publik të gjerë. Për më tepër, lehtësia e aksesit, me fluturime direkte nga disa qytete franceze (përfshirë Nicen), forcon tërheqjen e këtij destinacioni. Udhëtarët francezë, në kërkim të autentikës, zbulojnë kështu një vend në kryqëzimin e ndikimeve orientale dhe perëndimore, duke ofruar një përvojë unike dhe të ndryshme.
Futbolli, një lidhje e fuqishme midis Francës dhe Shqipërisë
Skuadrat kombëtare të Francës dhe Shqipërisë ndajnë vlera themelore që e bëjnë futbollin një gjuhë universale: pasionin, angazhimin, respektin dhe unitetin. Nëse Franca shkëlqen për historinë dhe titujt e saj, Shqipëria dallohet për krenarinë dhe luftën e lojtarëve të saj, gjithmonë të mbështetur nga një popull thellësisht i lidhur me identitetin e vet. Gjatë përballjeve në fushë, të dy ekipet tregojnë një respekt të thellë të ndërsjellë, duke pasqyruar një vëllazëri sportive që kapërcen kufijtë. Sporti, dhe veçanërisht futbolli, bëhet kështu një fushë shprehjeje për lidhjet midis dy kombeve, të bazuara në hapje, meritë dhe kapërcimin e vetes. Këto vlera të përbashkëta forcojnë jo vetëm marrëdhëniet njerëzore, por edhe shkëmbimet kulturore midis Francës dhe Shqipërisë.
Muzika, një mjet shprehjeje dhe ndarjeje i përbashkët për Francën dhe Shqipërinë
Muzika, si në Francë ashtu edhe në Shqipëri, zë një vend qendror në kulturë dhe në jetën e përditshme. Qoftë ajo popullore, tradicionale apo bashkëkohore, përfaqëson një mënyrë shprehjeje thellësisht të rrënjosur në identitetin e popujve. Në këto dy vende me rrënjë kulturore të pasura dhe të ndryshme, muzika i kapërcen brezat dhe kufijtë, duke ofruar një gjuhë të përbashkët ku ndërthuren emocionet, historitë dhe aspiratat.
Franca, djepi i këngës me tekst, i rap-it të angazhuar dhe i muzikave të botës, ka dhënë gjithmonë rëndësi të madhe diversitetit muzikor. Nga poezia e Jacques Brel apo Edith Piaf, deri tek tingujt modernë të Stromae apo Aya Nakamura, skena muzikore franceze pasqyron një shoqëri plurale dhe në zhvillim të vazhdueshëm. Shqipëria, nga ana e saj, zotëron një trashëgimi muzikore tradicionale të jashtëzakonshme, të transmetuar gojarisht prej shekujsh. Polifonitë e Jugut, instrumente të lashta si lahuta, apo edhe muzika moderne popullore e ndikuar nga hip-hop-i, elektroja apo pop-folku, krijojnë një mozaik të gjallë dhe të larmishëm tingujsh.
Në vitet e fundit, bashkëpunimet muzikore mes artistëve francezë dhe shqiptarë janë shtuar ndjeshëm, të nxitura nga diaspora dhe rrjetet sociale. Të rinj shqiptarë me talent që jetojnë në Francë, si Loredana, Dhurata Dora apo Elvana Gjata, marrin pjesë në projekte të përbashkëta me artistë frankofonë, duke krijuar ura mes kulturave. Sidomos rap-i, i fuqishëm në të dy vendet, është kthyer në një hapësirë dialogu ku ndërthuren kërkesat identitare, krenaria kulturore dhe ëndrrat për unitet. Këto bashkëpunime sjellin këngë ku gjuhët përzihen, stilet bashkohen dhe audiencat takohen.
Përtej kufijve artistikë, muzika bashkon dhe përcjell vlera të forta që ndajnë Franca dhe Shqipëria: lirinë e shprehjes, trashëgiminë, respektin për traditat, por edhe hapjen ndaj botës dhe tjetrit. Në festivale, koncerte, rrjete sociale apo klipe në YouTube, brezat e rinj nga të dy vendet gjejnë në muzikë një hapësirë të lirë për të shprehur veten. Ajo bëhet një mjet dialogu ndërkulturor, ndërtimi identitar, por edhe paqeje dhe vëllazërimi.
Kështu, muzika mbetet një nga mjetet më të bukura që lidh Francën dhe Shqipërinë. Ajo bashkon, prek, bën të kërcehet – dhe mbi të gjitha, flet për të gjithë, pa pasur nevojë për përkthim.
Konkursi i muzikës franceze në Tiranë
Aleanca Franceze e Tiranës organizon çdo vit Konkursin e Këngës Franceze, një ngjarje simbolike që pasqyron gjallërinë e frankofonisë në Shqipëri dhe forcon lidhjet kulturore midis Francës dhe Shqipërisë nëpërmjet muzikës. Me këtë rast, disa të rinj me talent nga Shqipëria performojnë para një jurie profesionale, duke interpretuar me ndjeshmëri dhe pasion këngë të repertorit frankofon. Ky konkurs përfaqëson një hapësirë të vërtetë shprehjeje artistike dhe gjuhësore për të rinjtë shqiptarë, duke vlerësuar njëkohësisht mësimin e gjuhës frënge dhe hapjen kulturore.
Tre finalistë përzgjidhen për të përfaqësuar Tiranën në finalen kombëtare, duke iu bashkuar kandidatëve të tjerë nga i gjithë vendi në një festë të trashëgimisë muzikore frankofone. Fituesi ose fituesja e konkursit do të shpërblehet me një udhëtim në Francë, i ofruar nga Ambasada e Francës në Shqipëri, duke theksuar kështu dimensionin edukativ dhe ndërkulturor të kësaj nisme.
Përmes këtij konkursi, muzika bëhet një mjet i vërtetë dialogu ndërkulturor, një instrument i përhapjes së gjuhës frënge, dhe një urë e gjallë midis Francës dhe Shqipërisë, e mbajtur gjallë nga entuziazmi dhe kreativiteti i brezave të rinj. Aleanca Franceze e Tiranës, në bashkëpunim me Ambasadën e Francës, riafirmon kështu angazhimin e saj për të promovuar frankofoninë dhe për të jetësuar vlerat e shkëmbimit, diversitetit dhe ndarjes.
Një aeroport ndërkombëtar do të hapet në Vlorë në vitin 2025
Aeroporti Ndërkombëtar i Vlorës është aktualisht në ndërtim afër Akernit, rreth 10 km në veri të qytetit të Vlorës. Ky projekt ambicioz, i nisur në nëntor 2021, ka si qëllim të forcojë infrastrukturën aeroportuale të vendit duke u bërë aeroporti i tretë ndërkombëtar pas atyre të Tiranës dhe Kukësit. I pajisur me një pistë prej 3.2 km që mund të akomodojë avionë të mëdhenj, aeroporti shtrihet në 309 hektarë dhe përfshin gjithashtu impiante si një hangar për mirëmbajtjen e avionëve, një akademi fluturimi, si dhe një kompleks marinar dhe agroturizmi. Hapja e aeroportit është parashikuar për verën e vitit 2025. Ky aeroport i ri ka për qëllim të rrisë turizmin në rajonin e Vlorës, duke lehtësuar aksesin direkt në Rivierën shqiptare për udhëtarët ndërkombëtarë, veçanërisht turistët francezë që po e zbulojnë gjithnjë e më shumë këtë destinacion.
Procesi i anëtarësimit të Shqipërisë në Bashkimin Europian
Tani le të flasim për hapat e ardhshëm për Shqipërinë në lidhje me procesin e anëtarësimit të saj në Bashkimin Europian. Në prill 2009, Shqipëria paraqiti kërkesën e saj zyrtare për në BE, duke marrë statusin e vendit kandidat në qershor 2014. Negociatat e anëtarësimit u hapën në korrik 2022, duke shënuar një hap të rëndësishëm në procesin e integrimit të Shqipërisë në Europë. Franca ka luajtur një rol aktiv dhe mbështetës në procesin e anëtarësimit të Shqipërisë në BE. Që nga hapja e negociatave në korrik 2022, Franca ka shprehur angazhimin e saj për të forcuar përfshirjen e Bashkimit Europian në Ballkanin Perëndimor, duke theksuar rëndësinë e perspektivës europiane për këtë rajon.
Franca ndihmon financiarisht zhvillimin e Shqipërisë për projekte në përputhje me Marrëveshjet e Parisit për klimën dhe për Bashkimin Europian
Në janar 2025, Francia e ka riafirmuar mbështetjen e saj duke ofruar financime për qeverinë shqiptare për projekte strategjike dhe prioritare. Grupi i Agjencisë Franceze të Zhvillimit (AFD) ka shprehur gatishmërinë për të vënë në dispozicion instrumente financiare për të mbështetur Shqipërinë në kalimin e saj në trajektoret e zhvillimit të qëndrueshëm, në përputhje me objektivat e Marrëveshjes së Parisit për klimën dhe kërkesat për afrim me Bashkimin Europian. Gjatë mbledhjes së tretë të konferencës së anëtarësimit në nivel ministror, e mbajtur në dhjetor 2024 në Bruksel, Franca e ka riafirmuar mbështetjen e saj për integrimin europian të Shqipërisë. Kjo mbledhje mundësoi hapjen e negociatave për kapitujt kyç lidhur me marrëdhëniet e jashtme dhe politikën e jashtme, sigurinë dhe mbrojtjen, duke ilustruar angazhimin e vazhdueshëm të Francës në procesin e anëtarësimit.
Për të përfunduar
Franca mbështet aktivisht Shqipërinë në rrugën e saj drejt anëtarësimit në Bashkimin Europian, duke ofruar mbështetje financiare, politike, teknike, sipërmarrëse, gjuhësore, turistike dhe gjithashtu në fushën e zhvillimit të qëndrueshëm për të lehtësuar reformat e nevojshme dhe për të forcuar lidhjet mes dy shteteve.
Frëngjisht me Virxhinia është partneri juaj për të mësuar frëngjisht në Shqipëri.
Kursët tona janë të hapura për të gjithë: fëmijë, adoleshentë dhe të rritur.
